Taith ymchwil āunwaith mewn bywydā iār fforestydd glaw
Dr Simon WillcockChwe diwrnod ar Ć“l iddo briodi, roedd y darlithydd Simon Willcock yn pacioāi fagiau ac yn gadael ei wraig am daith āunwaith mewn bywydā i āfyd collā, sef fforest law ddiarffordd ar ben allfrigiad o
greigiau folcanig ym Mozambique.
Ag yntau bellach yn ddarlithydd Daearyddiaeth Amgylcheddol ym Mhrifysgol Ā鶹Ķų, ers cyfnod ei Ddoethuriaeth mae Simon wedi gweithio gyda rhwydwaith o wyddonwyr blaenllaw sydd yn ymddiddori mewn, ymysg pethau eraill, fforestydd glaw pellennig di-ymyrryd.
Canfod rhywogaethau newydd sydd efallai wedi esblyguān wahanol oherwydd eu lleoliad di-gyffwrdd ydi diddordeb rhai aelodau oār tĆ®m, ond cyfraniad Simon yw astudioār carbon sydd wedi ei storio mewn fforest glaw sydd wedi profi y nesaf peth i ddim ymyrraeth, i astudio drwy brofiār pridd sut y mae newid hinsawdd yn effeithioār fforest.
Fel yr esbonia Simon:
āRwyān ymddiddori yng ngwasanaethauār ecosystem, y pethau hynny y mae natur yn ei gyfrannu na ddylem eu cymryd yn ganiataol; er enghraifft, mae symiau enfawr o garbon wedi eu storio ym mhriddoedd fforestydd. Pe byddaiār fforestydd yn cael eu clirio, yna byddaiār carbon yma yn cael ei ryddhau iār atmosffer fel carbon deuocsid, gan gyfrannu ymhellach at newid hinsawdd.
Mount LicoHyd yn oed wrth archwilio yr hyn yr ydym yn eu tybio i fod yn fforestydd glaw cynhenid, rydym weithiauān dod ar draws pantiau a rhigolau, sydd yn dangos bod y tir wedi cael ei ffermio ar un adeg ond wedi troiān goedwig drachefn. Mae hynnyān effeithio ar ein hamcangyfrif oār newidiadau sydd oherwydd adferiad oār ymyrraeth hanesyddol a pha rai sydd wedi eu achosi gan newid hinsawdd. Mae fforest sydd wedi ei hynysu fel Mount Lico yn cynnig cyfle unigryw i astudio sut y mae newidiadau hinsawdd yn y gorffennol wedi effeithio ar fforestydd trofannol.ā
Un o dasgau Simon oedd i dyllu drwyār pridd a chasglu samplau er mwyn eu dadansoddi maes o law.
Dywedodd:
āMi fyddech chiān disgwyl iār pridd ar ben allfrigiad creigiau i fod yn denau, ond roedd yr hyn a welsom y tu hwnt iān disgwyliadau. Roedd y pridd mor ddwfn fel ein bod wedi tyllu i lawr dwy fetr a defnyddioār tuniau samplau i gyd cyn cyrraedd gwelyār graig.ā
Bydd Simon a chydweithwyr eraill rŵan yn dadansoddiār samplau pridd er mwyn datgelu nid yn unig oed y deunydd dadelfennol yng ngwneuthuriad y pridd, ond hefyd y lefelau carbon ar 
Siani Flewog iawn!ddyfnderau pridd gwahanol. Drwy astudioār paill aār golosg sydd hefyd yn bresennol ym mhroffil y pridd, bydd yr ymchwilwyr yn medru cael cip ar ddigwyddiadau allweddol yng ngorffennol Mount Lico ā Ers pa hyd y maeār fforest wedi bod yno? Sut y mae newidiadau iār hinsawdd wedi effeithio ar y fforest? Bydd yr ymchwil yn fodd o ateb rhai oār cwestiynau hyn a llawer mwy.
Meddai Simon wrth edrych yn Ć“l ar y daith:
āRoedd yn fraint ac yn brofiad unigryw a darostyngedig.ā
Roedd y fforest yn ymdebygu i hen gadeirlan neu fan gysegredig, gydaār boncyffion coed fel colofnau aāu canopi fel to Eglwys cromennog.
āRoedd llai o adar nag y oeddem yn ei ddisgwyl, felly roedd y lleān dawel ac roedd na ysblander yno nad ydych yn ei weld un yr un man arall,ā meddai.
Cafodd y gwyddonwyr gymorth dau ddringwr a chriw cwmni ffilm, felly cadwch lygad am y rhaglen ddogfen sydd yn siŵr o ymddangos maes o law!
A beth am Simon? Mae yntau aāi wraig am fwynhau Mis MĆŖl hwyr yn Affrica fis Awst.
Dyddiad cyhoeddi: 19 Mehefin 2018